DASK Nedir, Nasıl Hesaplanır? DASK Zorunlu mu?
Türkiye’nin deprem gerçeği ve bu gerçekle yaşama zorunluluğu, konutlarımızın güvence altına alınmasını hayati bir öncelik haline getirmektedir. 1999 Kocaeli Depremi sonrasında kurulan Doğal Afet Sigortaları Kurumu (DASK), deprem riskine karşı vatandaşlarımızın konutlarını güvence altına alan bir kamu kuruluşudur.
DASK, “Deprem geçecek, hayat devam edecek” felsefesiyle hareket ederek, olası bir deprem sonrasında vatandaşların hayatlarını kaldıkları yerden güvenle sürdürebilmelerini hedeflemektedir. 2023 yılı sonu itibarıyla 11.6 milyon poliçe sayısına ulaşan DASK, ülke genelinde sigorta bilincinin yaygınlaşmasında önemli bir rol oynamaktadır.
DASK Nedir?
Doğal Afet Sigortaları Kurumu (DASK), deprem ve depremden kaynaklanan yangın, infilak, yer kayması ve tsunami risklerine karşı konutları güvence altına alan, 2000 yılında kurulmuş tüzel kimlikli bir kamu kuruluşudur.
DASK’ın Kapsamı
Zorunlu deprem sigortası, binaların taşıyıcı sistemlerinde ve temel unsurlarında meydana gelen hasarları kapsamaktadır. Bu kapsamda, binanın temelleri, duvarları, tavanları, merdivenleri gibi ana yapı elemanlarında oluşan hasarlar sigorta güvencesi altındadır. Ayrıca deprem nedeniyle oluşabilecek yangın, patlama, tsunami ve yer kayması sonucu ortaya çıkan hasarlar da teminat kapsamındadır.
Ancak eşya hasarları, bireysel eşyalar, ticari kayıplar, iş durması nedeniyle oluşan gelir kayıpları, manevi tazminat talepleri, enkaz kaldırma masrafları gibi durumlar DASK kapsamı dışındadır. Ayrıca deprem dışındaki doğal afetler (sel, fırtına vb.) ve terör olayları da kapsam dışı tutulmaktadır.
DASK Nasıl Hesaplanır?
DASK primi, binanın bulunduğu deprem bölgesi, yapı tarzı, toplam brüt yüzölçümü ve inşaat yılı gibi risk faktörleri göz önünde bulundurularak hesaplanır. 2023 yılı itibarıyla betonarme binalar için metrekare birim değeri 6.000 TL, diğer bina tipleri için 4.000 TL olarak belirlenmiştir.
Örnek DASK Hesaplaması
İstanbul Kadıköy’de bulunan, 2010 yılında inşa edilmiş, 100 m² brüt alana sahip betonarme bir konut için örnek hesaplama yapalım. Bu bölge 1. derece deprem bölgesinde yer aldığı için risk primi daha yüksektir. Binanın değeri: 100 m² x 6.000 TL = 600.000 TL olarak hesaplanır. Yıllık DASK primi ise risk faktörleri göz önüne alındığında yaklaşık 800-1000 TL civarında olacaktır.
DASK Yaptırmak Zorunlu mu?
Evet, 6305 sayılı Afet Sigortaları Kanunu gereğince, tapuya kayıtlı ve özel mülkiyete tabi taşınmazlar üzerinde mesken olarak inşa edilmiş binalar için DASK yaptırmak zorunludur. Bu zorunluluk, elektrik ve su aboneliği işlemlerinde, tapu işlemlerinde ve konut kredisi kullanımında kontrol edilmektedir.
Zorunlu Deprem Sigortası (DASK) Neleri ve Hangi Zararları Kapsar?
DASK’ın teminat kapsamını detaylı olarak incelediğimizde, deprem ve depreme bağlı risklere karşı sağlanan güvenceleri şu şekilde sıralayabiliriz:
- Binanın Temeli ve Ana Duvarları: Deprem nedeniyle binanın temelinde ve ana duvarlarında oluşan çatlaklar, kırılmalar ve yapısal hasarlar tam kapsamlı olarak teminat altındadır.
- Taşıyıcı Sistemler: Kolonlar, kirişler ve taşıyıcı duvarlar gibi binanın ayakta kalmasını sağlayan yapı elemanlarında meydana gelen hasarlar sigorta kapsamındadır.
- Depreme Bağlı İkincil Riskler: Depremin tetiklediği yangın, patlama ve tsunami gibi olaylardan kaynaklanan yapısal hasarlar güvence altındadır.
- Tavan ve Taban Döşemeleri: Binanın tavan ve taban döşemelerinde oluşan yapısal nitelikli hasarlar teminat kapsamındadır.
Zorunlu Deprem Sigortası Zararın Ne Kadarını Karşılar?
DASK, poliçede belirtilen sigorta bedeline kadar olan hasarı karşılamaktadır. 2023 yılı verilerine göre, bir konut için sağlanan azami teminat tutarı 640.000 TL’dir. Hasar durumunda, eksper raporuna göre tespit edilen zarar tutarı, poliçede belirtilen sigorta bedelini aşmamak kaydıyla tam olarak ödenir.
DASK Primi Nasıl Yatırılır ve DASK Nasıl Yenilenir?
DASK primi, anlaşmalı sigorta şirketleri, acenteler ve banka şubeleri aracılığıyla yatırılabilmektedir. Ödeme işlemi nakit, kredi kartı veya banka havalesi yoluyla gerçekleştirilebilir. 2023 yılı verilerine göre ortalama yıllık prim tutarı 407 TL’dir.
DASK poliçesinin yenilenmesi, mevcut poliçenin bitiş tarihinden önce yapılmalıdır. Sigorta şirketleri genellikle poliçe sahiplerine yenileme zamanı geldiğinde bilgilendirme yapmaktadır. Ayrıca e-Devlet üzerinden de poliçe durumu kontrol edilebilir ve yenileme işlemleri gerçekleştirilebilir.
DASK İçin Muafiyet Mümkün mü?
DASK için muafiyet, sadece kanunda belirtilen özel durumlar ve yapılar için geçerlidir. Genel olarak mesken olarak kullanılan binaların büyük çoğunluğu için DASK yaptırmak zorunludur.
Zorunlu Deprem Sigortası Muafiyeti Bulunan Yapılar
Bazı özel durumlar ve yapılar DASK zorunluluğundan muaf tutulmaktadır. Bu istisnai durumlar şunlardır:
- Köy Yerleşim Alanlarındaki Binalar: Köy nüfusuna kayıtlı ve köyde sürekli oturanlarca köy yerleşik alanları ve civarında yapılan binalar muafiyet kapsamındadır.
- Kamu Binaları: Resmi dairelerin kullanımındaki binalar DASK zorunluluğundan muaftır.
- Tamamı İş Yeri Olan Binalar: İçinde hiç konut bulunmayan, sadece ticari amaçla kullanılan binalar DASK kapsamı dışındadır.
Deprem Sigortasının Faydaları Nelerdir?
DASK’ın sağladığı önemli faydaları şu şekilde sıralayabiliriz:
- Finansal Güvence: Deprem sonrası oluşabilecek maddi hasarlar için güvenilir bir finansal koruma sağlar. DASK’ın 2023 yılı itibarıyla tek seferde ödeme kapasitesi 280 milyar TL’ye ulaşmıştır.
- Hızlı Hasar Ödemesi: DASK ilk 24 saat içinde hasar ödemelerine başlayabilmektedir.
- Uygun Primler: Ortalama 407 TL’lik yıllık prim tutarıyla, herkesin erişebileceği bir güvence sunmaktadır.
- Devlet Garantisi: DASK, kamu kurumu olması sebebiyle devlet güvencesi altındadır ve güvenilir bir sigorta sistemi sunar.
DASK ve Deprem Sigortası Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
Deprem Sigortasını Ev Sahibi mi Yapar Kiracı mı?
DASK poliçesini yaptırma yükümlülüğü bina malikine, yani ev sahibine aittir. Kiracılar, bina için DASK yaptırmakla yükümlü değildir. Ancak kiracılar, eşyalarını güvence altına almak için isteğe bağlı konut sigortası yaptırabilirler.
DASK İptali Yapılabilir mi?
DASK poliçesi, kural olarak iptal edilemez. Ancak taşınmazın mesken niteliğini kaybetmesi, yıkılması veya satılması gibi özel durumlarda iptal işlemi yapılabilir. İptal durumunda kalan süreye ilişkin prim iadesi yapılır.
Ev Satışı Yapıldığı Zaman Deprem Sigortası Devam Eder mi?
Ev satışı durumunda mevcut DASK poliçesi otomatik olarak sona erer. Yeni malik (ev sahibi) kendi adına yeni bir DASK poliçesi yaptırmak zorundadır. Bu işlem tapu devri sırasında kontrol edilmektedir.
DASK Yaptırmazsam Ne Olur?
DASK yaptırmama durumunda çeşitli yaptırımlar söz konusudur. Elektrik ve su aboneliği işlemleri yapılamaz, tapu işlemleri gerçekleştirilemez ve konut kredisi kullanılamaz. Ayrıca deprem durumunda oluşabilecek hasarlar için devletten yardım talep edilemez.