Tapuda Şerh Ne Demek? Tapuya Kimler Şerh Koyabilir?
Tapu sicilinde şerh, bir taşınmaz üzerindeki hakları ve kısıtlamaları belirten önemli bir hukuki enstrümandır. Taşınmaz malların kullanımı, satışı veya devri üzerinde belirli kısıtlamalar getiren bu işlem, mülkiyet haklarının korunması ve üçüncü kişilerin bilgilendirilmesi açısından kritik bir role sahiptir.
Modern tapu sisteminde şerh mekanizması, taşınmaz mal üzerindeki hakların güvence altına alınmasını ve olası hukuki uyuşmazlıkların önlenmesini sağlar. Bu sayede hem malik hem de üçüncü kişilerin hakları koruma altına alınmış olur.
Tapuda Şerh Ne Demek?
Tapuda şerh, bir taşınmazın tapu kütüğüne işlenen ve taşınmaz üzerindeki hakları, kısıtlamaları veya yükümlülükleri gösteren resmi kayıttır. Bu kayıt, taşınmazın hukuki durumunu açıkça ortaya koyar.
Tapuya Şerh Koymak Nedir?
Tapuya şerh koymak, bir taşınmaz mal üzerinde hak sahibi olan kişilerin haklarını güvence altına almak için yapılan resmi bir işlemdir. Bu işlem, tapu sicilinde ilgili taşınmazın sayfasına kaydedilerek, üçüncü kişilere karşı hak sahipliğinin açıkça gösterilmesini sağlar. Şerh işlemi, noterde düzenlenen resmi belgeler aracılığıyla tapu müdürlüklerinde gerçekleştirilir.
Tapuya Şerh Konulursa Ne Olur?
Bir taşınmaza şerh konulduğunda, o taşınmaz üzerindeki tasarruf yetkisi belirli ölçüde sınırlanır. Şerh, taşınmazın satış, devir veya başka bir işleme konu olmasını engelleyebilir veya bu işlemleri belirli koşullara bağlayabilir. Örneğin, satış vaadi şerhi bulunan bir taşınmazın üçüncü kişilere satışı mümkün olmaz.
Ayrıca şerh, tapu siciline güven ilkesi gereğince, üçüncü kişilerin şerhten haberdar olmadıkları iddiasını ileri sürmelerini engeller. Bu sayede şerh sahibinin hakları etkili bir şekilde korunmuş olur.
Tapuda Şerh Türleri ve Çeşitleri
Tapu sicilinde farklı amaçlara hizmet eden çeşitli şerh türleri bulunmaktadır. Her bir şerh türü, farklı hukuki sonuçlar doğurur ve farklı amaçlara hizmet eder.
Şufa (Önalım) Hakkı
Şufa hakkı, taşınmaz malikinin mülkünü satması durumunda, bu hakka sahip olan kişiye öncelikli alım hakkı tanıyan bir şerh türüdür. Bu hak sayesinde, taşınmaz satışa çıkarıldığında şufa hakkı sahibi, üçüncü kişilere göre öncelikli olarak satın alma hakkına sahip olur.
Vefa (Geri Alım) Hakkı
Vefa hakkı, satılan bir taşınmazı, belirlenen süre içinde ve kararlaştırılan bedel üzerinden geri alma hakkını saklı tutan bir şerh türüdür. Bu hak, satıcıya taşınmazı tekrar elde etme imkânı tanır ve genellikle belirli bir süreyle sınırlıdır.
Satış Vaadi
Satış vaadi şerhi, gelecekte yapılacak bir satış işleminin güvence altına alınmasını sağlayan bir şerh türüdür. Noterde düzenlenen satış vaadi sözleşmesine dayanarak tapuya işlenir ve alıcının haklarını korur.
Aile Konutu Şerhi
Aile konutu şerhi, evli çiftlerin birlikte yaşadıkları konutun, diğer eşin rızası olmadan satılmasını, devredilmesini veya bu konut üzerinde hak tesis edilmesini engelleyen bir şerh türüdür. Aile birliğinin korunması amacıyla düzenlenmiştir.
Kimler Tapuya Şerh Koyabilir?
Tapuya şerh koyma yetkisi, belirli kişi ve kurumlara tanınmış bir haktır. Şerh koyabilecek kişi ve kurumlar şunlardır:
- Taşınmaz Maliki: Malik, kendi mülkü üzerinde çeşitli sebeplerle şerh koyabilir. Örneğin satış vaadi sözleşmesi yaparak mülkünü satmayı taahhüt edebilir.
- Mahkemeler: Dava konusu olan taşınmazlar üzerine tedbir şerhi koyabilir.
- İcra Daireleri: Borçlunun taşınmazları üzerine haciz şerhi işleyebilir.
- Belediyeler: İmar planı değişiklikleri veya kamulaştırma işlemleri nedeniyle şerh koyabilir.
- Kamu Kurumları: Kendi görev alanlarıyla ilgili konularda yasal düzenlemeler çerçevesinde şerh koyabilir.
Tapuya Şerh Koymak İçin Gerekli Belgeler
Tapuya şerh koymak için birtakım resmi belgelerin hazırlanması ve sunulması gerekmektedir:
- Kimlik Belgesi: Taşınmaz sahibi veya yetkili temsilcilerinin güncel kimlik belgeleri.
- Noter Onaylı Belge: Şerh konulmasına dayanak teşkil eden, noterde düzenlenmiş resmi belge.
- Vekaletname: İşlemde temsil söz konusu ise noter onaylı vekaletname.
- Vesikalık Fotoğraf: Gerçek kişiler için vesikalık fotoğraf.
- Harç Makbuzu: İşlem için gerekli harç bedelinin ödendiğini gösteren makbuz.
Tapuya Şerh Nasıl Konulur?
Tapuya şerh koyma işlemi, ilgili tapu müdürlüğüne başvuru yapılmasıyla başlar. Başvuru sırasında gerekli belgeler tam olarak sunulmalı ve işlem için belirlenen harçlar ödenmelidir. Tapu müdürlüğü, sunulan belgeleri inceler ve şartların uygun olması halinde şerh işlemini gerçekleştirir.
Tapuya Şerh Koyma Ücreti 2025
2025 yılı için tapuya şerh koyma işleminde, işlemin türüne göre değişen oranlarda harç alınmaktadır. Harç bedeli, şerhe konu olan taşınmazın değeri üzerinden hesaplanır ve her yıl yeniden değerleme oranında artış gösterir. Döner sermaye ücreti de ayrıca tahsil edilir.
Şerh Konulmuş Tapu Satılabilir mi?
Şerh konulmuş bir tapunun satılabilirliği, şerhin türüne ve içeriğine bağlıdır. Örneğin, satış vaadi şerhi bulunan bir taşınmazın üçüncü kişilere satışı mümkün değilken, bazı şerh türlerinde malikin satış yetkisi devam eder ancak şerh hakkı sahibinin rızası gerekebilir.
Tapuda Şerh Nasıl Kaldırılır?
Tapuda şerhin kaldırılması için öncelikle şerh hakkı sahibinin talebi veya rızası gereklidir. Şerhin kaldırılması için tapu müdürlüğüne başvuru yapılır ve gerekli belgeler sunulur. Şerh hakkı sahibinin rızası olmadan şerhin kaldırılması ancak mahkeme kararıyla mümkündür.
Bazı şerh türleri için belirli sürelerin dolması da şerhin kendiliğinden sona ermesine yol açabilir. Örneğin, taahhüt şerhinde 3 yıllık sürenin dolması halinde, tapu müdürlüğünce doğrudan terkin işlemi yapılabilir.